Timpanoskleroz: etiopatogenezi, klinik ko’rinishi, diagnostikasi, davolash

Timpanoskleroz: etiopatogenezi, klinik ko’rinishi, diagnostikasi, davolash

Timpanoskleroz (TS) timpanik bo’shliqning shilliq pardasi sklerozining maxsus shakli bo’lib, u timpanosklerotik blyashka – zich oqartuvchi fokusli qalinlashuvlarning shakllanishi bilan namoyon bo’ladi [9, 23, 27, 28, 31].

O’rta quloqning yiringli bo’lmagan shikastlanishining bu o’ziga xos shakli birinchi marta I.F.Kassebohm tomonidan 1734 yilda A. Troeltsch tomonidan 1869 yilda aytilgan. bu patologiyaning birinchi batafsil tavsifini berdi [9, 49, 83] va 1956 yilda. F. Zollner «timpanoskleroz» atamasini taklif qildi [49, 79, 86].

Turli mualliflarning fikriga ko’ra, timpanoskleroz bilan kasallanish juda katta farq qiladi. Shunday qilib, J. Shexi va V. Xaus (1962) surunkali yiringli otit (CHS) bilan og’rigan bemorlarning 33% da timpanosklerozni, S. Asiri (1999) – 11,6% da, A.V. Uryupin (2000) – atigi 6,3%. [30, 38, 73, 79] va Yu.M. Ovchinnikov (1975) timpanoskleroz bilan og’rigan bemorlar og’ir operatsiya qilingan bemorlarning umumiy sonining 5,3 foizini tashkil etishini qayd etishgan. o’rta quloqdagi yallig’lanishdan keyingi fibroplastik o’zgarishlar natijasida kelib chiqqan eshitish buzilishi [20].

So’nggi yillarda timpanoskleroz chastotasining oshishi tendentsiyasi kuzatilmoqda [31]. Buning sabablaridan biri mikroorganizmlarning antibiotiklarga chidamli shtammlarining tarqalishiga olib kelgan surunkali yiringli otit vositalarini (CHSM) davolashda antibiotiklardan keng foydalanish hisoblanadi. Natijada, surunkali gepatit B ning klinik yo’nalishi o’zgardi: alevlenmeler uzoq davom etdi va davolanishga chidamli bo’lib, natijasi timpanoskleroz bo’lib qoldi [3, 10].

Ko’p sonli tadqiqotlarga qaramay, morfologik, gistokimyoviy va elektron mikroskopik etiologiya va patogenez, timpanosklerozni davolash va oldini olish masalalari to’liq tushunilmagan [13, 14, 47, 63, 70, 75].

Ko’pgina mualliflarning fikriga ko’ra, timpanosklerozning shakllanishi bolalikdan yoki o’smirlikdan o’rta quloqning takroriy yoki surunkali yallig’lanish jarayoni natijasida boshlanadi. [20, 34, 41, 44]. Timpanoskleroz surunkali seroz yoki kataral otitlar [23], bolalikdagi ekssudativ otitlar [25, 37, 46, 57, 82], qaytalanuvchi o’tkir otitlarning [49, 61] natijasi hisoblanadi. Timpanosklerotik o’zgarishlar surunkali otitning har qanday ko’rinishida, shu jumladan yiringli holatda bo’lishi mumkin degan fikr bildirilgan [10, 11, 28, 67]. Timpanosklerotik plitalar kataral yallig’lanishdagi seroz yallig’lanish zonasida yoki seroz yallig’lanish zonasida mukopiostning fibroplastik va degenerativ o’zgarishi natijasida hosil bo’ladi, deb taxmin qilinadi, perifokal yiringli markazda, yiringli otitda [14].

A.R. Xanamirov (1964) birlamchi va ikkilamchi timpanosklerozni ajratishni taklif qiladi. Muallifning so’zlariga ko’ra, birlamchi timpanoskleroz o’rta quloqda uzoq davom etadigan yallig’lanish jarayonining darhol natijalaridan biri bo’lib, ekssudatning tashkil etilishi, ba’zida kalsifikatsiya va hatto ossifikatsiyadan kelib chiqadi; ikkilamchi timpanoskleroz – bu uzoq vaqtdan keyin, ba’zida o’nlab yillar o’tgach, CHS ning odatiy alevlanishidan keyin rivojlanadigan kasallikdir [32].

Timpanosklerozni davolash faqat jarrohlik yo’li bilan amalga oshiriladi [23, 29, 50]. Timpanosklerozli bemorlarda timpanoplastika bir yoki ikki bosqichda bajariladi [17, 64, 77], qoida tariqasida, ovoz o’tkazuvchi zanjirning buzilmagan elementlarini safarbar qilish, uning uzluksizligini tiklash (ossikuloplastika) va miringoplastika [23, 24, 31]. Ossikuloplastika uchun ham autografts, ham implant ishlatiladi [15, 19, 62].